بسم الله الرحمن الرحیم
إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَیْنَ أَنْ یَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنْسَانُ ۖ إِنَّهُ کَانَ ظَلُومًا جَهُولًا
همانا ما امانت (خویش) را بر آسمانها و زمین و کوهها عرضه داشتیم، پس آنها از تحمل آن سر باز زدند و از آن ترسیدند، و انسان آن را پذیرفت که او بسیار ستمکار نادان است
این آیه یکی از آیات برجسته و تفکربرانگیز قرآن کریم میباشد که ارزش انسان را بنوعی بیان میکند
دریک نگاه اجمالی خدای سبحان میفرماید که ما امانت خودرا به تمام آسمانها و زمین و کوهها عرضه داشتیم ولی آنها سر باز زدند اما انسان این مسئولیت را قبول کرد اما چون انسان
موجودی ظالم و جاهل میباشد در ادای این مسئولیت نتوانست خوب عمل کند
نکات مهم آیه
منظور از امانت خدا چیست ؟
در این مورد تفسیرهای فراوانی شده است وچیزهای زیادی را مفسرین در طول تاریخ برای امانت خدا تفسیر کرده اند اما مهمترین و محکمترین تفسیری که برای امانت خدا شده است میفرمایند ﻣﺮاد از اﻣﺎﻧﺖ خدا،ولایت الهی است و آن ﮐﻤﺎل ﺻﻔﺖ ﻋﺒﻮدﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد. همچنین این امانت شامل عقل ، اختیار و آزادی عمل ، اعضای پیکر انسان ، وفای به عهد ،معرفت الهی ، عمل به تکلیف و واجبات الهی میباشد.
سنگینی این امانت الهی
این امانت الهی چقدر سنگین بوده که آسمانها و زمین و کوهها با همه سختیی شان تاب تحمل آن را نداشتند و سرباز زدند و از آن ترسیدند ولی انسان پا پیش نهاد و آن را پذیرفت. و اینکه آﻧﭽﻪ اﻧﺴـﺎن پـﺬﯾﺮﻓﺖ وﻟﯽ آﺳـﻤﺎن و زﻣﯿﻦ نپﺬﯾﺮﻓﺘﻨـﺪ ﭼﯿﺰی ﻏﯿﺮ و بالا تر از ﻗﻨـﻮت و ﺗﺴﺒﯿـﺢ و ﺳـﺠﺪه ﺑﻮد، زﯾﺮا ﺗﺴﺒﯿـﺢ و ﻗﻨﻮت را زﻣﯿﻦ و آﺳﻤﺎن ﺑﻪ راﺣﺘﯽ پﺬﯾﺮﻓﺘﻪ اند
نکته ظریف و مهمی که در این قسمت آیه مطرح است این است که این مسئولیت بر انسان تحمیل نشد بلکه انسان خود زیر بار تحمل این مسئولیت رفت و این حاکی از بالا بودن ظرفیت انسان دارد و اینکه خداوند ویژگی هایی به انسان داده است که هیچ یک از دیگر آفریده هایش نداده است
در جمله ای در نهج البلاغه امام علی (ع ) خطاب به انسانها میفرمایند : اگر کوهها بلرزند تو نلرز و ثابت قدم و استوار باش
ظالم و جاهل بودن انسان
آﯾﺎ ﺗﻮﺻـﯿﻒ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ اﯾﻦ دو وﺻﻒ ﮐﻪ ﻇﺎﻫﺮ آن ﻧﮑﻮﻫﺶ و ﻣـﺬﻣﺖ او اﺳﺖ ﺑﺨﺎﻃﺮ پـﺬﯾﺮش اﯾﻦ اﻣﺎﻧﺖ ﺑﻮده ؟
ﻣﺴـﻠﻤﺎ پﺎﺳـﺦ اﯾﻦ ﺳﺆ ال ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ ، ﭼﺮا ﮐﻪ پـﺬﯾﺮش اﯾﻦ اﻣـﺎﻧﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ اﻓﺘﺨـﺎر و اﻣﺘﯿـﺎز اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ، ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻗﺒﻮل ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻘﺎم ﺑﻠﻨﺪی او را ﻣﺬﻣﺖ ﮐﺮد؟
اﯾﻦ ﺗﻮﺻـﯿﻔﻬﺎ ﺑﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺎری ﻏﺎﻟﺐ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ و ﻇﻠﻢ ﮐﺮدن ﺑﺮ ﺧﻮدﺷﺎن و ﻋـﺪم آﮔﺎﻫﯽ از ﻗـﺪر و ﻣﻨﺰﻟﺖ آدﻣﯽ اﺳﺖ ،ﻫﻤﺎن ﮐﺎری ﮐﻪ از آﻏﺎز در ﻧﺴﻞ آدم ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻗﺎﺑﯿﻞ و ﺧﻂ ﻗﺎﺑﻠﯿﺎن ﺷﺮوع ﺷﺪ و ﻫﻢ اﮐﻨﻮن ﻧﯿﺰ اداﻣﻪ دارد
اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻠﯿﻔﻪ و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﺧﺪا در زﻣﯿﻦ است، ﺑﺸﺮی ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺑﻮد و ﻣﺴﺠﻮد ﻣﻼﺋﮏ آﺳﻤﺎن ﺷﺪ، ﭼﻘﺪر ﺑﺎﯾﺪ ﻇاﻠم و ﺟاهل ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ارزﺷـﻬﺎی ﺑﺰرگ و واﻻ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻓﺮاﻣﻮﺷـﯽ ﺑسپﺎرد، و ﺧﻮد را در اﯾﻦ ﺧﺎﮐﺪان اﺳﯿﺮ ﺳﺎزد، و در ﺻﻒ ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد، و ﺑﻪ اﺳﻔﻞ اﻟﺴﺎﻓﻠﯿﻦ ﺳﻘﻮط ﮐﻨﺪ؟
آری پﺬﯾﺮش اﯾﻦ ﺧﻂ اﻧﺤﺮاﻓﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﺎﺳـﻔﺎﻧﻪ رﻫﺮوان ﺑﺴﯿﺎری از آﻏﺎز داﺷﺘﻪ و دارد ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﺑﺮ ﻇﻠﻮم و ﺟﻬﻮل ﺑﻮدن اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ، وﻟـﺬا ﺣﺘﯽ ﺧﻮد آدم ﮐﻪ در آﻏﺎز اﯾﻦ ﺳﻠﺴـﻠﻪ ﻗﺮار داﺷﺖ و از ﻣﻘﺎم ﻋﺼـﻤﺖ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد اﻋﺘﺮاف ﻣﯽ ﮐﻨـﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺧﻮﯾﺸـﺘﻦ ﺳـﺘﻢ ﮐﺮده اﺳﺖ ( رﺑﻨﺎ ﻇﻠﻤﻨﺎ اﻧﻔﺴﻨﺎ و ان ﻟﻢ ﺗﻐﻔﺮ ﻟﻨﺎ و ﺗﺮﺣﻤﻨﺎ ﻟﻨﮑﻮﻧﻦ ﻣﻦ اﻟﺨﺎﺳﺮﯾﻦ ) ﺳﻮره اﻋﺮاف آﯾﻪ 23
در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻫﻤﺎن ﺗﺮک اوﻟﯽ ﮐﻪ از او ﺳﺮ زد ﻧﺎﺷﯽ از ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدن ﮔﻮﺷﻪ ای از ﻋﻈﻤﺖ اﯾﻦ اﻣﺎﻧﺖ ﺑﺰرگ ﺑﻮد!
و ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﺑﺎﯾﺪ اﻋﺘﺮاف ﮐﺮد ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﮐﻮﭼﮏ و ﺿﻌﯿﻒ اﻋﺠﻮﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﺧﻠﻘﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺎر اﻣﺎﻧﺘﯽ را ﺑﺮ دوش ﮐﺸﺪ ﮐﻪ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﯿﻨﻬﺎ از ﺣﻤﻞ آن ﻋﺎﺟﺰ ﺷﺪه اﻧﺪ بشرطی که ﻣﻘﺎم ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﮑﻨﺪ
حر